LĘKI DZIECIECE – JAKIE SĄ PRZYCZYNY.

Dzieci, od momentu poczęcia doświadczają różnych rodzajów lęków. Pierwszy okres życia, gdy wszystko jest nowym, pierwszym doświadczeniem, od rozdzielenia z ciałem mamy począwszy. Dziecko przeżywa szereg różnych, często bardzo intensywnych emocji. Wśród nich pojawia się również uczucie lęku. Uczucie to pojawia się zawsze tam, gdy organizm odczuwa zagrożenie, pochodzące zarówno z zewnętrznego środowiska, jak i z wewnętrznej, często nieświadomej rzeczywistości.

Można więc powiedzieć, że dla dziecka przerażającym może się okazać zarówno rozdzielenie ze znanym matczynym ciałem, zapewniającym bezpieczeństwo ale też siła własnych pragnień.

W początkowym okresie, gdy system nerwowy dziecka jest jeszcze niedojrzały, a podstawowe struktury psychiczne niewykształcone, mały człowiek potrzebuje dorosłego, który pomoże mu nauczyć się uspokajać, a w przyszłości radzić z trudniejszymi emocjami. Stała obecność opiekuna, jego zdolność do odczytywania stanów emocjonalnych dziecka, rozumienia ich i nadawania im znaczenia to bardzo pomocny i ważny proces w kształtowaniu dziecięcej psychiki.

Lęk, który początkowo jest rozwojową reakcją na szereg zmian zachodzących w życiu wewnątrzpsychicznym dziecka i w jego relacjach ze światem zewnętrznym, może stać się patologicznym, gdy opieka zawodzi czy też poczucie bezpieczeństwa dziecka jest zbyt długo nadwyrężane. Dzieje się tak, gdy dziecko czuje się osamotnione i bezradne w potencjalnie zagrażającym dla niego świecie. Wśród czynników mogących naruszać brak poczucia bezpieczeństwa u dziecka, pochodzących od opiekuna, można wymienić: obojętność, dominację, niekonsekwencję, brak poszanowania indywidualnych potrzeb, poniżającą lub zawstydzającą postawę, obarczanie zbyt wieloma obowiązkami lub zostawianie dzieci samych sobie, bez żadnych oczekiwań czy obowiązków, nadmierną opiekuńczość, izolowanie od rówieśników czy też wrogą atmosferę.

Im mniejsze dziecko, tym trudniej nazwać mu przeżywane emocje. Można się w nich zorientować poprzez reakcje dziecka na specyficzne sytuacje. Gdy dziecko np. reaguje przywieraniem do matki i nadmiernym niepokojem w każdej nowej sytuacji i nie uspokaja się po czasie, to można stawiać hipotezy, że dziecko przejawia nadmierny lęk separacyjny i może mieć trudności w  późniejszym związaniu się z grupą rówieśników w przedszkolu. Każde zachowanie dziecka należy jednak rozpatrywać wobec wieku, w którym właśnie jest. Inaczej bowiem będziemy myśleć o 8-9 miesięcznym niemowlęciu, które rozwojowo właśnie mierzy się ze świadomością, że jest oddzielne z mamą, nie ma na nią takiego wpływu, jak sobie wymarzyło. Doświadcza nasilonego lęku separacyjnego, który jeśli wszystko przebiegnie pozytywnie, powinien samoistnie zmniejszyć się na tyle, żeby nie przeszkadzał dziecku w ciekawskim zapoznawaniu się ze światem. Inną jednak mamy sytuację, gdy takie same zachowania przejawia np. 4-5 latek i trudno je uzasadnić jakąś nową, trudną sytuacją w jego życiu. Wtedy powinniśmy się zaniepokoić i skonsultować go z psychologiem.

Dzieci często wprojektowują treść swojego lęku w różne obiekty z otoczenia. Dlatego, powszechną rzeczą jest obserwowany u dzieci lęk przed potworami, lęk przed zwierzętami, przed nagłymi zjawiskami przyrody, burzą, silnym wiatrem, przed obcymi, zaśnięciem, ciemnością itp.

Ważnym jest, aby starać się nie reagować zbyt nerwowo na takie objawy u dziecka. Zawsze należy poczekać, poobserwować je, spróbować wczuć się w jego sytuację, zmienić coś, co mogłoby generować niepokój, jeśli jest to możliwe, porozmawiać dłużej z dzieckiem. To wszystko może pomóc samodzielnie rozwiązać kłopot i rozpoznać ewentualne przyczyny. Dopiero, gdy widzimy, że lęk staje się uporczywy, przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu i przysparza cierpienia dziecku, wtedy należy zwrócić się do specjalisty, spróbować wspólnie ustalić przyczyny i drogę postępowania terapeutycznego.